Xuân quê
[…]
Trời ửng hoa đào, đất sáng mai,
Vàng trong hoa cải bướm bay dài
Vườn bên dây táo xôn xao nắng
Thấy thoáng bay hồng giải yếm ai.
[…]
Nữ sĩ Anh Thơ tên là Vương Kiều Ân, sinh ngày 25/1/1918 (có tài liệu ghi 1921), tại thị trấn Ninh Giang, tỉnh Hải Dương, quê ở thị xã Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. Cha bà là cụ Vương Đan Lộc thuộc lớp nhà nho cuối cùng của triều Nguyễn. Mẹ bà họ Kiều.
Anh Thơ sáng tác từ sớm, năm 1939 với tập Bức tranh quê bà được nhận giải khuyến khích trong cuộc thi thơ của Tự Lực Văn Đoàn. Sau đó bà tham gia viết bài cho báo Đông Tây và một vài báo khác.
Anh Thơ tham gia Việt Minh từ năm 1945, từng là Bí thư huyện Hội phụ nữ 4 huyện thời đó: Việt Yên, Lục Ngạn, Bắc Sơn, Hữu Lũng (tỉnh Bắc Giang), ủy viên thường vụ Tỉnh Hội phụ nữ hai tỉnh Bắc Giang và Lạng Sơn.
Bà là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam (năm 1957), ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam (khóa 1 và 2). Từ năm 1971 đến năm 1975 bà làm biên tập viên tạp chí Tác phẩm mới. Bà cũng là ủy viên Thường vụ Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam.
Sinh thời Anh Thơ viết rất nhiều thể loại: thơ, ký, phê bình văn học. Không kể tập Lệ sương, nữ sĩ làm để tặng chồng khi ông mất, xuất bản năm 1994, Anh Thơ có 14 tác phẩm; nhưng đứa con đầu lòng Bức tranh quê xuất bản năm 1940 được bà xem là tác phẩm ưng ý nhất. Bà tâm sự: “Đó là tất cả vốn liếng tuổi thơ của tôi, viết vội vàng, chưa nắm vững kỹ thuật, nhưng nó là cảm xúc trung thực, hồn nhiên như cảnh vật tôi đã sống”.
Sau Bức tranh quê (1940) là tác phẩm Xưa (viết chung với Bàng Bá Lân – 1942), tiểu thuyết Răn ren (1943), Hương xuân (1944). Anh Thơ còn xuất bản nhiều tác phẩm khác như: Kể chuyện Vũ Lăng (truyện thơ), Chim tu hú (hồi ký 1945), Theo cánh chim câu, Đảo ngọc (thơ 1964), Hoa vĩ trắng, Mùa xuân màu xanh. Những năm chiến đấu ở tuyến lửa Quảng Bình – Vĩnh Linh, bà có tập thơ Hoa dứa trắng. Năm 1976 bà về thăm Cà Mau và viết bài thơ Mũi xanh. Tập hồi ký Từ bến sông Thương xuất bản năm 1990 của bà có giá trị như một tư liệu quý về một giai đoạn văn học sôi động.
Anh Thơ từ trần lúc 7 giờ ngày 14/3/2005 tại nhà riêng ở khu tập thể Văn Chương – Hà Nội do bệnh ung thư phổi. Bà được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật năm 2007.
[…]
Trời ửng hoa đào, đất sáng mai,
Vàng trong hoa cải bướm bay dài
Vườn bên dây táo xôn xao nắng
Thấy thoáng bay hồng giải yếm ai.
[…]
[…]
Bên ao vắng nước bèo dềnh ngập tối
Chòm tre xanh yên lặng đứng ôm bờ.
Một ông lão ăn mày dò dẫm lối
Bước gậy lần thăm quán ngủ bơ vơ.
Tua óng tơ ngà tha thướt gió
Vành vàng, lá lụa, nắng tươi xinh
Khuôn hoa e lệ trong khuôn nón
Say mắt chàng trai liếc gửi tình
Nhưng dép cong nghiêm bước thẳng đường
Ai ngờ tơ nón gió vương vương
Chàng về, mắt đắm, sầu xa vắng
Cả một trời xuân nhạt nắng hường!
Gió may nổi bờ tre buồn xao xác
Trên ao bèo tàn lụi nước trong mây
Hoa mướp rụng từng đóa vàng rải rác
Lũ chuồn chuồn nhớ nắng ngẩn ngơ bay.
[…]
Mây đi vắng, trời xanh buồn rộng rãi…
Sông im giòng đọng nắng đứng không trôi.
Đa buông rễ ngâm mình chờ uể oải
Ngọn gió về không một chút tăm hơi.
[…]
Mưa đổ bụi êm êm trên bến vắng
Đò biếng lười nằm mặc nước sông trôi
Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời
[..]
Đây một giàn lan che bóng lan,
Dăm thân tùng trúc đứng nghiêm hàng.
Vài hòn non bộ, nhiều đêm vắng.
Biển cạn đầy trăng, cá đớp vàng.
Và khi vườn chủ tóc như sương
Gậy trúc lang thang dạo khắp vườn,
Là lúc hồn thơ say ý rượu,
Tìm hồn hoa lạc dưới trăng suông.
Rồi cả vườn cây nghe tiếng ngâm,
Nâng cao hồn mộng quyện hương trầm.
Sau khi gót hạc dừng hiên nguyệt,
Chen rượu hoa trăng rót mãi vần.
[…]