Khu phố ngoại ô
Tầm tã rụng bên dòng sông
những người dân nghèo về đây
như vỏ hến chiều chiều tấp lên các bến
Khu phố ngoại ô
Chân đất, đội áo nối vai
Le te chợ Hôm, chợ Mai
Đầu tắt mặt tối
Khu phố ngoại ô nằm nghe mưa nguồn và sóng vỗ
Đêm thầm tính những chuyến đò về trong giấc ngủ
Trăn trở tôn đi những năm nào
vỗ về một ngày lam lũ
trong tiếng hát nấc dài cuối ngã ba sâu

Tôi lớn lên trên khu phố buồn đau
Không còn gặp cụ Trâu1 và những lâu đài xưa cũng chìm dần trong lá xanh trùm kín cửa
Vườn thơ xưa không còn gã áo trắng đi về
Ngơ ngẩn đọc thơ buồn trong tiếng guốc cạo râu
Chỉ còn người phu xe cũ
nghiên cốc rượu chiều nhòe những mái tôn
Chỉ có nắng trời làm rát mặt những quán nghèo bám bờ đường nhựa
Chỉ còn mẹ tôi ngồi bán hàng suốt mùa mưa
Nước mắt thương chồng lạnh như hạt mưa đọng qua cửa thùng gương
Ôi những cuộc đời sụt lở dần theo con nước mỗi năm lùa vô Đập Đá
Chỉ có tiếng xe đoàn lê dương lăn lạo xạo trên những đốt sống lưng trần
Chỉ có tiếng còi tàu há mồm những con giòi rúc vào mạch máu
Trước Phu Văn Lâu lá cờ vàng như tài cải úa
“Trước bến Văn Lâu…”2
Đau biết mấy lần mẹ hát khúc ca dao

Lũ chúng tôi lớn lên
Con gái đi học về còn biết ra sông gánh nước
Con trai còn biết đọc Lục Vân Tiên và thơ Mụ Đội cho bà
Qua hoàng thành cha ông gọi tên tôi tôi ù ù trong họng súng thần công
Hịch Cần Vương tưởng còn vang qua chín cửa
Sắc đẹp nghìn xưa thấm từng trang lịch sử
Đời bà con nghèo đọng giữa đáy truyền đơn
Nước mặn lên lúa héo ở bên cồn
Mẹ vẫn dặn “đổi nước ngọt” chứ đừng “bán nước”
Nắng tháng năm run rẩy những oan hồn
Người còn sống nhớ “Ngày thất thủ”
Ôi mùa phượng hay lòng tôi cháy đỏ

Chúng tôi đi. Từ cửa ngoại ô này
Cái vẫy tay cuối cùng của thành phố thân yêu.
Mười lăm năm đâu phải một ngày xa
Thằng bạn cũ đã thành đồng chí
Đêm đêm khơi từng ngọn lửa
Kể tôi nghe chuyện mụ lý, ông cò…
Những tấm lòng bền bỉ
Cứng như hòn đất chai
Thở bằng hơi nghĩa khí
Làm trăm nghề chỉ chừa nghề cho Mỹ
Làm trăm thân cũng dân dã cụ Hồ
Ơi Đất phải ra đi và Đất phải trở về
Là gạch ngói đau thương là chiến hào căm giận
Là Trường Sơn dựng lên ngàn bệ phóng
Là kỳ đài xưa ta khắc một câu thề
Giải phóng!

Có bao giờ như buổi sáng Xuân nay
Chúng ta bay, nghìn độ lửa, ta bay
Đất đuổi giặc đất vươn dài bén gót
Mang Cá tan hoang, Phú Bài vỡ mặt
Ngoại ô mở rồi trăm cửa ta băng băng
Trái tim hồng lắp đầu súng chống tăng
Ta đã lớn, ơi mẹ, em, đồng chí
Dưới mái xưa nhìn theo ta ứa lệ
Sức trăm năm nay chuyển xuống lòng đường
Cả ngoại ô làm chiến lũy sông Hương
Bắn tàu giặc như lá trúc vàng héo rụng
Em gái cứu thương, em trai cầm súng
Mẹ may cờ, em nhỏ đón văn công
Cửa ủy ban rực rỡ lá cờ hồng
Người lại, kẻ qua, thợ nề, thự mộc
Cả chị tiểu thương năm nào tuyệt thực
đều ngồi đây điểm mặt những quân thù…
Cảm ơn mẹ sinh con trên thành phố.
Ngàn ngày nắng và mưa, mười lăm năm bỡ ngỡ
Nay con lại chào Người dưới một vùng đạn lửa
Người đẹp vô cùng với khẩu súng trong tay
Con lại về thăm ảnh cha xưa
người chiến sĩ đánh Tây
Mười lăm nắm, mới có mặt trên bàn thờ
Bạn con đến thắp nén nhang thơm ngát
Mắt cha vui phấp phới bóng trăm cờ…
Ngoại ô bừng bừng tiếng hát
Ngực căng phồng Người trấn cửa Thuận An.

(4-1968 – 4-1969)

1. Một cụ già hay kể chuyện trên đường phố Huế [↩]
2. Lời một câu hò Huế:
   Chiều chiều trước bến Văn Lâu
   Ai ngồi, ai câu, ai sầu, ai thảm
   Ai thương, ai cảm, ai nhớ, ai trông?
   Thuyền ai thấp thoáng bên sông,
   Đưa câu mái đẩy chạnh lòng nước non [↩]