Triệu bông hồng
Xưa một chàng họa sĩ
Có tranh và có nhà
Bỗng đem lòng yêu quý
Một nàng rất mê hoa
Và chiều lòng người đẹp
Để lấy tiền mua hoa
Chàng đã đem bán hết
Cả tranh và cả nhà
Chàng đã mua hàng triệu bông hồng
Ngoài cửa sổ cứ nhìn ta sẽ thấy
Rằng người yêu có yêu thật hay không
Khi bán nhà để mua hoa như vậy
Sáng hôm sau thức dậy
Nàng nhìn ra lặng người
Tưởng đang mơ vì thấy
Cả một rừng hoa tươi
Nàng ngạc nhiên, đang nghĩ
Ai đây chắc rất giàu
Thì thấy chàng họa sĩ
Đang tội nghiệp, cúi đầu
Họ gặp nhau chỉ vậy
Rồi đêm nàng đi xa
Nhưng đời nàng từ đấy
Có bài hát về hoa
Có chàng họa sĩ nọ
Vẫn vợ không , tiền không
Nhưng đời chàng từng có
Cả một triệu bông hồng
Chàng đã mua hàng triệu bông hồng
Ngoài cửa sổ cứ nhìn ta sẽ thấy
Rằng người yêu có yêu thật hay không
Khi bán nhà để mua hoa như vậy1.
(Thái Bá Tân dịch)
- Nikolai Aslanovich Pirosmanashvili (1862-1918) là một danh họa tự học người Gruzia, cả đời sống trong cảnh nghèo hèn và khốn khổ. Gần cuối đời, những sáng tác của ông mới được nhắc đến trên báo chí và chỉ sau khi qua đời, những họa phẩm của ông mới được đáng giá đúng mức.
Chuyện tình đơn phương huyền thoại giữa chàng hoạ sĩ “không nhà, không cửa, không gia đình, chỉ có một tình yêu” (lời của thân nhân Nikolai Aslanovich Pirosmanashvili và người đương thời quen biết ông) với nữ ca sĩ vũ nữ gốc Pháp – Margarita hồi ấy là tâm điểm của phòng trà, tiệm cà phê tại Tiflis (Gruzia) và trở thành đề tài của nhiều sáng tác văn học như quyển thứ năm “Về phương Nam”, trong loạt “Tiểu thuyết cuộc đời” của nhà văn Konstantin Pautovsky mang tựa đề “Tấm vải sơn tầm thường”; bài thơ “Triệu bông hồng” của thi sĩ Nga Andrei Voznesensky (1933-), về sau được nhạc sĩ, NSND Latvia Raimond Pauls (1936-) phổ nhạc năm 1983, để trở thành một ca khúc đỉnh cao của nữ danh ca Nga, “người đàn bà hát” Alla Pugacheva (1949-). Bản thân nhà danh họa cũng dành cho người mình yêu một họa phẩm “Nữ ca sĩ Margaria”, hiện được bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Quốc gia Gruzia. [↩]
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Raimond Pauls phổ nhạc thành nhạc phẩm Миллион алых роз (Triệu đóa hồng).
Dưới đây là phiên bản do Alla Pugacheva trình bày.
Tuyệt tác.Bán nhà mua hết hoa chỉ mong mỗi một việc:người mình yêu đén ngắm,thế mới là yêu chứ.Một bài thơ rất thực,không cầu kỳ.Ươc gì nhiều bạn trẻ bây giờ đọc bài này.
Con hỏi ta về tình yêu
Con có biết tại sao con người mãi ca tụng tình yêu không biết chán?Tại sao người ta có thể bỏ nhà để theo tiếng gọi của tình yêu?
Tại sao họ có thể hy sinh cả tính mạng mình để chứng tỏ họ trung thành với tình yêu?
Tại sao có thể bất hiếu với cha mẹ chạy theo tình yêu?
Tại sao họ có thể làm mọi thứ hung tàn bạo ác để bảo vệ cái gọi là tình yêu?
Họ làm đủ điều, nói đủ điều chứng tỏ rằng họ là người biết yêu và đang bảo vệ tình yêu.
Tình yêu là cái gì mà nó ghê gớm vậy?
Con hãy chịu khó bỏ thời gian suy ngẫm tình yêu là thứ gì và sinh ra từ đâu.
Lúc còn nhỏ
Người ta không có thứ tình cảm đó
Khi lớn lên có thể đôi ba lần và lần nào họ cũng cho là đẹp.
Lần nào họ cũng ra sức trung thành, ra sức bảo vệ
Lần nào họ cũng ca cẩm tình yêu
Có lắm kẻ khi già
Nói đến tình yêu thì họ lắc đầu
Trong khi lúc trẻ họ vô cùng say đắm
Cũng có những cặp vợ chồng
Họ mãi ở bên nhau, cho đến răng long đầu bạc
Thân không còn đủ sức đi đứng nằm ngồi
Hai người nằm ở hai giường kế cận
Liếc qua liếc lại mà không nói được một lời.
Thỉnh thoảng nước mắt họ chảy ra
Người này ra đi người kia ở lại
Người ở lại không còn đủ sức chào tạm biệt
Người ra đi cũng không nói được lời trăng trối
Tất cả chỉ diễn tả với nhau qua dòng nước mắt
Ta không thấy gì đẹp đẽ trong việc này
Ta cũng không thấy gì thánh thiện
Ta chỉ thấy nực cười thương cho họ
Tình thương yêu chân thật một con người với một con người
là sự bộc lộ bản tánh chân thật của tâm
Bản tánh chân thật này vô cùng hoàn hảo và tuyệt diệu
Ái tình là cái bóng của bản chất này
Bản tánh chân thật này ví như mặt trăng
Ái tình ví như bóng trăng trong nước
Bóng trăng trong nước có thể còn hay mất
Phụ thuộc vào điều kiện nước rọi ánh trăng
Nhưng mặt trăng mãi còn đó
Cũng như lòng yêu thương chân thật của con mãi mãi còn đó
Nhưng đối tượng con yêu và tình yêu đó
Cũng như bóng trăng trong chậu nước mà thôi
Cũng có thể còn cũng có thể mất
Phụ thuộc vào điều kiện nước rọi ánh trăng.
Như vậy:
Tình yêu tan vỡ là mất cái bóng trăng trên nước
Người đời không biết rằng
Mỗi một lần ái tình xuất hiện
Tạo nhân duyên cho phần sâu thẳm tâm mình biểu lộ
Khi được biểu lộ giúp con dễ chịu
Tự nó cung cấp cho con trí tuệ tuyệt vời và tình thương bao la
Nhưng ác thay nó ít khi biểu lộ
Nên họ thường đau khổ triền miên
Đừng lầm lẫn hạnh phúc có trong ái tình
mà ái tình chỉ đem lại niềm vui nghệ thuật
Như ta nhìn ngắm bóng trăng lung linh trong nước
Hay bóng trăng lung linh trên hồ sen hay hồ nước phẳng lặng,
cũng đem lại cho ta niềm vui nghệ thuật
Mà niềm vui nghệ thuật thì không thể trường tồn
Biết như vậy là biết chân thật về tình yêu
Biết chân thật về tình yêu thì sẽ được thưởng thức tình yêu chân thật.
Con phải thường suy gẫm như vậy
Hãy thức tỉnh khi thưởng thức nghệ thuật hay ái tình
Để không rơi vào địa ngục
Con hãy thử tưởng tượng: trên mặt hồ ánh trăng không còn lung linh nữa
Không có nghĩa là không còn mặt hồ khác lung linh ánh trăng.
Thấy được như thế làm sao con bỏ bạn bè, cha mẹ,
cuộc đời khi ánh trăng hồ này không còn nữa
Trong đời có rất nhiều hồ và ánh trăng lung linh như vậy
Còn trăng chỉ có một mà thôi.
Ta hãy ở nơi chân tâm mà phóng tâm ra thưởng thức ánh trăng trên mặt hồ
Nó còn thì ta hưởng
Nó hết thì ta ngưng
Nhưng phải luôn luôn nhớ một điều
Nếu con đắm say trong thưởng thức
Thì cảnh đẹp này sẽ trở thành địa ngục
Và con sẽ mãi mãi ở trong địa ngục này
Con biết rồi địa ngục thì đau khổ làm sao.