Tạm biệt Huế
Bởi vì em dắt anh lên những ngôi đền cổ
Chén ngọc giờ chìm dưới đáy sông sâu
Những lăng tẩm như hoàng hôn chống lại ngày quên lãng
Mặt trời vàng và mắt em nâu
Xin chào Huế một lần anh đến
Để ngàn lần anh mãi nhớ trong mơ
Em rất thực nắng thì mờ ảo
Xin đừng lầm em với cố đô
Áo trắng hỡi thuở tìm em không thấy
Nắng minh mang mấy nhịp Tràng Tiền
Nón rất Huế nhưng đời không phải thế
Mặt trời lên từ phía nón em nghiêng
Nhịp cầu cong và con đường thẳng
Một đời anh tìm mãi Huế nơi đâu
Con sông dùng dằng con sông chảy ngược
Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu
Tạm biệt Huế với em là vĩnh biệt
Hải Vân ơi xin người đừng tắt ngọn sao khuya
Tạm biệt nhé với chiếc hôn thầm lặng
Anh trở về hóa đá phía bên kia.
Huế, 1980
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Xuân An phổ nhạc thành nhạc phẩm cùng tên.
Dưới đây là phiên bản do Bảo Yến trình bày.
Câu thơ mở đầu như một lời trách cứ! Hẳn là em đã lịch lãm dắt anh lên những bậc đá rêu phong trên ngôi đền cổ. Để bao chuyện tình sử ngày xưa nơi chén ngọc chìm dưới đáy sông sâu trong trí tưởng tượng của anh mộng mơ trỗi dậy…Em thì dịu dàng chu đáo,tâm hồn trắng trong như băng,như tuyết song lại tinh tế mẫn cảm và luôn giữ nề nếp gia phong.
Cung điện cố đô thẳm sâu bao nhiêu trong chiều nay.Để hồn anh như gió,như mây của một thời quá vãng… Một thời trai anh đã từng mơ…một tà áo dài xứ Huế ! Chiếc nón che nghiêng trên gương mặt thánh thiện kia với đôi mắt mở to thăm thẳm.Nón trắng em nghiêng là mặt trời nghiêng về phía đó.Nhịp cầu Tràng Tiền cong cong siêu thực…Còn trái tim đến với trái tim thì thẳng tắp không một chút vòng vo! Dòng sông dùng dằng không nỡ chảy giưâ ngàn xanh của bãi mật bờ xôi bát ngát.Nhịp cầu hư ảo,chén ngọc tình sử chìm dưới đáy sông sâu đã tạo cho những câu thơ phát sáng:
Con sông dùng dằng,con sông không chảy
Sông chảy vào lòng ,nên Huế rất sâu…
Cả hai không muốn chia tay, mặt trời đã gần gác núi.Có phải sự dịu dàng của em đã trở thành nỗi khát khao, nỗi ám ảnh trong ông. Cũng đành vậy thôi, đành phải chia tay và chỉ mọng giọt sao trên ngọn Hải Vân kia đừng tắt niềm hy vọng và nhà thơ bởi yêu nhớ,bởi chờ mong mà trái tim đã hoá đá mồ côi…
Có một điều trùng hợp nhà thơ Thu Bồn đã viết nên bài thơ “Tạm Biệt Huế” trong tháng ba. Ý vị, sắc sảo, tinh tế như vì sao không bao giờ tắt, chút nắng, chút nghiêng của mấy nhịp Tràng Tiền còn lưu vọng mãi vào dòng thời gian, ở đó hoàng hôn chống lại ngày quên lãng, màu nước trong sáng như chiếc áo mẫn cảm chút hoài niệm lẫn hiện thực khách quan. Cuộc sống với bao nhiêu thăng trầm, dòng chảy của nước luôn về một hướng, như dòng đời, ở đó hướng về cảm quan của thẩm mỹ, của cái đẹp. Nhưng đâu biết được rằng, dòng nước dùng dằng không xô bồ, không ồn ào, vội vã, chính nó đã làm sâu lắng lại những giọt phù sa mà tự nó đã vô cùng sâu lắng. Rất sâu có phải là một tâm trạng chung hay cảm quan bình dị chất chứa cô đọng mãi trong lòng người Huế. Mặt trời không như vì sao kia, chói chang vàng vọt, trái lập với mơ hồ lung linh huyền ảo, mơ không thực, vậy mà vẫn bên nhau đến hết dòng chảy của cuộc đời, sự trinh nguyên màu áo trắng kết tinh bên chiếc nón nghiêng nghiêng, dòng nước vẫn chảy, dòng đời vẫn ngược xuôi. Nhưng tìm em mãi để rồi chút hoàng hôn lưu lạc phương trời mơ mộng, chiều đến bên góc tâm trạng canh cánh một nỗi nhớ, một tình yêu chất chứa biết bao mặn mà chợt tan biến vào không gian mơ mộng và trời thực của Huế. Còn lại đôi mắt nâu, ẩn sâu trong ánh nhìn phản chiếu sự nhớ nhung này là ánh mắt với một trời thương nhớ, nhớ đến đổi cả nếp người chỉ ở đó một lần anh đến mà không thể lẫn lộn, không cách pha, không lầm tưởng. Chiếc nón Huế là kết tinh của tinh hoa, màu sắc, văn hóa, của tình yêu mà chỉ ở Huế mới trong trắng, nghiêng nghiêng đến độc đáo như vậy! Làm sao có thể xa nhau, chỉ muốn gần nhau đến như mây và gió, nhưng ngọn núi vô tình kia đã nhấn chìm hoàng hôn, để lại một vì sao khuya lặng lẽ, âm thầm mà quên lãng để rồi chờ đợi trong sự nhớ mong nhớ đến nao lòng. Em đã dắt anh vào thế giới của tình yêu, ở đó nét Huế, bản chất riêng của Huế, tinh hoa của Huế vẫn còn là vẻ đẹp độc đáo, kín đáo, sâu thẳm, âm thầm lặng lẽ như yêu cũng như buồn, ở đó sự dùng dằng của con sông tạo nên chất sống con người sâu lắng, ở đó là tạm biệt thoát thân của vĩnh biệt, Sự nhẵn của tâm hồn, cô đặc của hoàng hôn vẫn mãi bên nhau, ở đó xin mãi, xin mãi mà nhưng để rồi lòng người trở về với đá. Tâm hồn không chống nỗi sự nhớ mong đã làm nên sự chia lìa trong da diết. Xin người đừng bao giờ để ngọn sao khuya kia cũng vào quên lãng như cái số phận đáng sợ của hoàng hôn, xin người đừng bao giờ tắt đi chút ánh sáng nhỏ bé mà kì diệu lúc thực lúc mờ ảo lung linh, để tình yêu vẫn còn mãi trong em, trong anh để không bao giờ nỗi đau của lời tạm biệt còn liêu la trong người xứ Huế, nhỏ nhắn, giản dị, yêu kiều, lịch sự mà rất riêng, rất Huế, để lời tạm biệt kia sẽ còn vọng lại trong kí ức của em và anh như ngọn sao khuya kia lung linh kì thực mờ ảo nhưng không bao giờ tắt. Để rồi bình minh đến không còn là
Tạm biệt nhé với chiếc hôn thầm lặng
Anh trở về hóa đá phía bên kia.
ĐỌC THƠ CỦA NHÀ THƠ THU BỒN
BÀI “TẠM BIỆT HUẾ”
Từ lâu lắm đã từng nghe tên đấy
Nhưng hôm nay mới lại đọc Thu Bồn
Thật chẳng qua nhờ vô mạng tình cờ
Để lang thang tò mò vài thi phẩm !
Thi ca “net” vừa làm quen ít bữa
Lại mới đây đây đầy ắp thi thơ
Cả thượng vàng hạ cám quả chẳng ngờ
Nên chọn đọc tình cờ đôi bài thử !
Từ thuở bé vốn thường ưa vần điệu
Nên đọc thơ trúc trắc chẳng mê gì
Dẫu bao người luôn khoái thể tự do
Hoặc là dỏm hay tài năng siêu đẳng !
Vậy là lích vào Thu Bồn đọc đại
Hóa gặp ngay bài “Tạm biệt Huế” này
Chỉ sờ da là biết được người ngay
Thi thơ thế thì có gì đáng nói !
Nó lạc thếch còn hơn là nước ốc
Lại vô duyên rỗng tuếch thật ngượng ngùng
Người làm thơ sao toàn nói lùng nhùng
Nói để nói hay câu giờ có khác !
Sao chỉ dạng một khúc đường đầy rác
Trăng sao đâu và hoa bướm ở đâu
Chút mây trời bàng bạc nẽo xuân thu
Thật khó kiếm bởi thơ toàn sỏi đá !
Quả thất vọng nên ghi đây vài chữ
Dẫu nhà thơ đâu đọc được lẽ nào
Thu Bồn ơi nào hóa kiếp mau sao
Còn chọn đặng một cuộc đời thơ khác !
Chiến tranh qua vẫn còn nhiều rơm rác
Bảy mốt năm nào có thấy hơn gì
Sông Thu Bồn sóng vẫn gợn li ti
Rù Rì đó phía nam thì vẫn chảy !
Quảng Nam đấy quả bao điều kỳ lạ
Phan Chu Trinh thế hệ trước đành huề
Thế hệ sau sao chỉ thấy toàn mê
Giống Thu Bồn lên từ em liên lạc !
Nay nhớ lại hồi chiến tranh tàn khốc
Miền Bảo An Phan Tứ cũng đâu rồi
Quả càng thương càng kính mỗi Phan Khôi
Cùng cảm kích một Tú Quỳ đáng nói !
Huỳnh Thúc Kháng một đời chừng xóa sổ
Tiếng Dân xưa nay biết vọng về đâu
Tiếng dân giờ ôi chỉ mãi cầu âu
Thu Bồn đó quả toàn thơ với thẩn !
Tạm biệt Huế hay biệt đời lửa đạn
Dải khăn sô nơi Huế cũng đâu rồi
Chỉ một mình Bùi Giáng chẳng quên thôi
Thu Ba đó Thu Bồn sờ … chi nhỉ ?
Chuyện giai thoại biết đâu là hư thật
Nhưng mà vui làm mãi nhớ Thu Bồn
Nó còn vui hơn cả việc bài thơ
Thu Bồn viết nhằm để từ giả Huế !
Nay bốc hứng phóng vài câu như thế
Phóng vui chơi trong chốc lát vậy mà
Có giống thơ không cũng chẳng thiết tha
Mà chỉ gởi Thu Bồn xem để biết !
NHÀ THƠ ĐẠI NGÀN
(09/01/16)