Mũ sắt mưa bay lất phất
trung đoàn lặng lẽ ra đi
bãi Long Biên gió buốt
dòng sông đen rì rầm
ngoảnh nhìn Hà Nội rưng rưng
liên khu Một bập bùng lửa cháy
Phất Lộc Nguyễn Siêu Hàng Chiếu
Ô Quan Chưởng Cột đồng hồ
mái nhà cao thấp nhấp nhô
bao giờ trở lại?
Hà Nội ơi Hà Nội
những tên người tên phố thân yêu
những chiến lũy cao
chồng chất tủ giường bàn ghế
có chiếc hòm nâu của mẹ
người mẹ nghèo đầu ô
chiếc xe nôi trẻ thơ
lỗ chỗ đầy vết đạn
chiếc dương cầm nhà ai
tiếng dây đứt trong đêm chờ giặc
ta có thằng bạn học
hy sinh chôn dưới nền nhà
đêm nay đơn vị rút ra
các cậu nằm ở lại
chân bước lòng đau nhói
đâu những mặt hồ sương muối
những sân trường lá rụng áo bay
những đường xưa héo hắt mặt gầy
Cách mạng tình đầu nắng chói
nước Cộng hòa một tuổi
chiến xa quân thù
như bóng đêm gầm gừ trở lại

Tháng Chạp bốn bề lửa khói
quyết tử quân ra đời
những công nhân máy đèn
thợ sắp chữ nhà in
vai áo dầu lem luốc
anh giáo tư rút rát
đưa bàn tay trắng trẻo nhận thanh gươm
anh sinh viên trường thuốc ngang tàng
mang đến con dao giải phẫu
anh kéo đàn tiệm rượu
bác phở rong mũ dạ
ông thợ già bẻ ghi
những lưng áo suốt đời vá rách
những bài tay suốt đời im lặng
linh hồn của Hà Nội thủ đô
những người phiêu bạt không nhà
bốc vác bến sông, gầm cầu nằm ngủ
gái nhảy, vú em, anh xe, chú tiểu
có kẻ lần đầu tiên được sống
có người ngỡ đời mình đã hết
trong khói thuốc chán chường
hôm nay ném bút bước ra đường
đứng vào chiến lũy
đã quá nhiều đêm nô lệ
nước Việt thân yêu giờ phút mất còn
già dặn hay tơ măng
chân đấy hay cà – vạt
người theo đạo Tin lành
người đọc mòn sách Khổng
và anh, người Cộng Sản
hôm xưa vượt ngục Hỏa Lò
dân phố chỉ biết tên
qua tấm hình truy nã
hôm nay ôm bom ba càng
đi hàng đầu dẫn tất cả xông lên

đục tường nhà nối lại mọi đời riêng
sáu mươi ngày quyết liệt
từng thềm gạch từng tấc đất
tiếng xung phong tiếng thét rung trời
địch từ Đồn Thuỷ kéo lên
từ Cửa Bắc xông ra
pháo đào Láng quân ta bắn xuống
Cầu Gỗ Hàng Đường Cửa Nam Hàng Bột
Ô Cầu Dền, nhà thương Vọng, Hãng dầu Sen
giặc máy bay xe tăng
ta súng trường chai cháy
giặc chiếm nhà ngoài, ta xông ra chiếm lại
giặc lên gác hai ta gỡ mái nhào vào
Định ở Bắc Bộ phủ
Thực ở Giảng Võ
và bao người đã ngã không tên
bác hàng rong chợ Đồng Xuân
vung đòn gánh đuổi thù quanh phản thịt
anh bán vé chết trong toa xe điện
bác đưa thư già tóc bạc
trên thềm nhà bưu điện hy sinh
túi thư chưa kịp gửi khoác bên mình
tiểu đội nữ cứu thương
ngã xuống miệng còn ca hát
những cô gái Ngọc Hà Lãng Bạc
những mẹ già Lai Xá Thụy Khuê…
đêm nay ra đi
nhớ từng gương mặt
nhớ thằng em liên lạc
nhớ rạp hát Tố Như
nhớ đường phố cùng ta ngăn bước giặc
cho khắp nơi cuộc kháng chiến bắt đầu
nhớ khóm rau xanh bên những cành đào
trên chiến lũy, mưa phùn ướt đẫm
đêm giao thừa khói trầm nghi ngút
đọc dòng thư, tất cả rưng rưng
“các em quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”
đôi mắt già Hồ thăm thẳm
sớm mai thành phố vào tay giặc
chúng nó đừng hòng khuất phục
Hà Nội là của ta
một cột điện một mái nhà
một thằng bạn một thằng em
một sớm mai yên tĩnh
ai hát bài “Suối mơ”1
tiếng xe chạy tiếng rao quà
Hà Nội lầm than Hà Nội phù hoa
Hà Nội đêm nay nhắc gọi
ra đi hôm nay để mãi mãi trở về
mưa bay lồng lộng bờ đê
Hà Nội nhòe trong nước mắt
Tam Đảo sau lưng sừng sững
Việt Bắc chiến khu bát ngát
Hồng Hà cuồn cuộn réo sôi

chỉ xuống dòng sông đỏ rực
chúng ta thề sẽ trở về.

1. Một bài hát của nhạc sĩ Văn Cao, phổ từ “Bài thơ bên suối“. [↩]