Một thế kỷ mấy vần thơ
(Tiễn chân quân viễn chinh Pháp, kỉ niệm trăm năm Việt Nam đau khổ)
Ánh hồng chói rạng chân trời mới
Ngọn lửa đao binh tắt lịm rồi!
Có kẻ chiều nay về cố quận
Âm thầm không biết hận hay vui?
Chiều nay
Kèn kêu tức tưởi nghẹn lời
Tiếng ngân xúc động dạ người viễn chinh!
Chiều nay trên nghĩa địa
Có một đoàn tinh binh
Cờ rủ và súng xếp
Cúi đầu và lặng thinh
Nghẹn ngào giã biệt người thiên cổ
Đất lạ trời xa sớm bỏ mình
Thịt nát, xương tan, hồn thảm bại
Nghìn thu ôm hận cõi u minh!
Những ai làm lính viễn chinh
Chiều nay bước xuống tàu binh trở về.
Tàu xúp lê!
Tàu xúp lê!
Cửa Hàm Tử lao xao sóng gợn
Bến Bạch Đằng lởn vởn hồn quê…
Bước đi những bước nặng nề
Ngày đi chẳng biết, ngày về chẳng hay
Một nghìn chín trăm năm sáu
Một ngàn tám trăm sáu hai
Giật mình bấm đốt ngón tay
Trăm năm một giấc mộng dài hãi kinh
Ngày anh đến đây,
Thành Đà Nẵng tan hoang vì đại bác
Xác anh hùng Đinh, Lý hoá tro bay!
Giữ Gia Định, Duy Ninh liều mạng thác
Ôm quốc kì tử tiết giữa trùng vây!
Phan Thanh Giản nuốt hờn pha thuốc độc
Bởi xâm lăng bắt nhượng nước non nầy
Và Thăng Long, máu hoà ba lớp đất
Thất kinh thành, Hoàng Diệu ngã trên thây
Hỡi ơi, xương máu dẫy đầy
Chân anh dẫm tới đất nầy tóc tang!
Tay gươm, tay súng
Bước nghinh, bước ngang
Anh bắt!
Anh giết!
Anh đâm!
Anh vằm!
Anh đày Bà Rá, Côn Lôn,
Anh đoạ Sơn La, Lao Bảo
Anh đoạt hết cơm hết áo
Anh giựt hết bạc hết vàng
Chặt đầu ông lão treo hàng thịt
Mổ mật thanh niên giữa chiến tràng!
Cối quết trẻ thơ văng nát óc
Phanh thây sản phụ ném vào than!
Con lìa mẹ
Vợ xa chồng
Cây hết lá
Nhà trống không…
Người chìm đáy biển
Người lấp ven sông
Người ngã trên núi
Người gục trong rừng…
Đây Cà Mau, đó Nam Quan,
Thôi rồi! mảnh đất Việt Nam
Hung hăng, anh bóp trong bàn tay tanh!
Nước tôi đang độ yên vui sống
Mít ngát hương mùa, bưởi ngọt thanh
Lúa nặng tình quê, khoai mến đất
Không thương nhau lại giết nhau đành!
Cắn răng tôi chịu cực hình
Vuốt râu anh hưởng công lênh đồng bào
Anh phân li Nam Bắc
Anh chia rẽ nghèo giàu
Lớn làm nô lệ
Nhỏ làm ngựa trâu
Nước non anh quâỵ tan tành hết
Cho oán hờn nhau, giết lẫn nhau!
Anh làm cho cha đóng khố
Anh làm cho con ở tù
Anh làm cho ông ‘trí thức’
Chê hôi chê hám thằng ‘ngu’!
Dân ngu vì bị làm ngu
Đặng còn làm ngựa, làm trâu suốt đời!
Nhưng, thôi!
Bao năm khói lửa
Ta hiểu nhau rồi
Cái gì bạo ngược và phi nghĩa
Là trái lòng dân, nghịch ý trời
Sắt thép tinh ròng, binh tướng dữ
Không sao thắng được trái tim người!
Anh về là phải anh ơi!
Về bây giờ để cho đời nhớ anh.
Những cái gì tôi ức
Những cái gì tôi khinh
Giờ đây anh xuống tàu binh
Trăm năm chuyện cũ thôi mình bỏ qua!
Bao giờ tôi chẳng nhớ
Nước Pháp rộng bao la
Thành Paris rực rỡ
Ánh văn minh chói loà…
Côte d’Azur người thanh và cảnh lịch
Bờ Marseille xinh đẹp nhất san hà
Khí sông núi đúc nên trang tuấn kiệt
Bực anh hùng cứu quốc Joffre, Jeanne d’Arc
Tôi nhớ lắm, một ngày năm tám chín
Anh vùng lên phá ngục Bastille nhà
Anh giải phóng cho dân anh được sống
Được vinh quang trong Đệ tứ Cộng hoà
Anh vui anh sướng
Anh hát anh ca
Tôi là người ở phương xa
Ngày anh xán lạn, cũng hoà niềm vui…
Anh về nước Pháp xa xôi
Chắc anh bao giờ quên được
Những là đường đi nước bước
Những là tên tuổi Việt Nam
Suối Yên Thế tuôn tràn hậm hực
Đất Thái Nguyên căm tức nổi vồng
Tháp Mười, hận nước mênh mông
U Minh mấy trận bão lòng chưa nguôi.
Việt Nam: nước của tôi!
Sông sâu đồng rộng
Trái tốt hoa tươi
Hà Nội kinh thành trang chiến sử
Sài Gòn đô thị rạng anh tài
Phú Xuân bừng chói gương ưu quốc
Nghĩa nặng tình thâm vạn thuở nay
Việt Nam: nước của tôi!
Già như trẻ
Gái như trai
Chết thì chịu chết
Không cúi lòn ai!
Tham lam ai muốn vô xâm chiếm
Thì “giặc vào đây, chết ở đây!”
Việt Nam: nước của tôi!
Ruộng dâu hoá bể
Lòng chẳng đổi thay
Dầu ai cắt đất chia hai
Cho trong đau khổ, cho ngoài thở than
Dầu ai banh ruột xẻ gan
Cho tim xa óc, cho nàng lìa tôi
Thì anh cứ nhớ một lời
“Ngày mai thống nhất, liền đôi bến bờ”
Đã đến giờ, chia tay cách biệt
Anh lìa nước Việt vừa tủi vừa mừng
Bên nhà vợ đợi, con trông
Vắng anh tình mặn nghĩa nồng cũng phai
Tàu xúp lê một!
Tàu xúp lê hai!
Siết tay anh nhé, anh về nước
Biển lặng trời êm nhớ lấy ngày
Và chẳng bao giờ quên nhắc nhở
Cho ai đừng đến đọa đày ai!
Bóng ngả trời tây
Gió lồng biển cả
Phút giây từ giã, trang sử trăm năm
Tàu anh rời bến Việt Nam
Hãy xuôi một ngả, một đàng mà đi
Xin tàu đừng ghé Bắc Phi
Sóng to gió lớn chắc gì đến nơi
Đừng gây oan trái, tàu ơi!
Hãy xuôi về Pháp, cho người hát ca!
Tàu xúp lê hai!
Tàu xúp lê ba!
Anh về mạnh giỏi…
– Au revoir!1
Trà Vinh 17/4/1956
- Tạm biệt! (Tiếng Pháp) [↩]
Bài thơ thời “tập kết” quá đặt sắc.