Kẻ mò ngọc trai
[…]
Tôi, lòng sâu biển lên
Ngọc ngời tay sung sướng
Em, trên bờ cát êm
Bảo là viên cuội trắng.
Nhà thơ Hải Kỳ tên thật là Trần Văn Hải, sinh năm 1949 tại Xóm Cầu, Đồng Hới, nguyên quán ở Lệ Thủy, Quảng Bình.
Cha Hải Kỳ di cư vào Nam từ năm 1954, thuở nhỏ ông sống cùng mẹ và em trai. Hải Kỳ học phổ thông ở trường cấp ba Lệ Thủy, Quảng Bình cùng các nhà thơ Ngô Minh, Lâm Thị Mỹ Dạ…
Khi nhà thơ đang học lớp 10 ở nơi sơ tán tại Ngư Hóa, mẹ ông qua đời vì bị trúng đạn từ máy bay Mỹ. Vì lý lịch có bố đi Nam, Hải Kỳ khi ấy không được học đại học mà chỉ học hết lớp 10 sau đó học thêm hai tháng chuyên môn sư phạm rồi ra dạy học ở trường cấp hai Đức Ninh từ năm 1969.
Hải Kỳ lập gia đình năm 1973, sinh được hai con trai.
Từ năm 1980 đến năm 1984 ông học Đại học Sư phạm Huế rồi về dạy trường cấp hai Lý Ninh. Là giáo viên dạy văn rất giỏi, Hải Kỳ nhiều lần được Sở Giáo Dục – Đào tạo Bình Trị Thiên (cũ) điều động từ Đồng Hới vào dạy bồi dưỡng học sinh giỏi văn của tỉnh để đi thi học sinh giỏi toàn quốc. Tuy nhiên, vì bức xúc với chuyện học thêm, dạy thêm, bệnh thành tích nặng nề trong giáo dục, Hải Kỳ đã xin về hưu trước tuổi đến 5 năm… Đáng lẽ đến năm 2009 mới đủ tuổi hưu, Hải Kỳ đã về hưu từ năm 2004.
Hải Kỳ làm thơ từ thời học sinh phổ thông. Năm 1970, Ty Thông tin Văn hóa và Hội Sáng tác Văn nghệ Quảng Bình tổ chức cuộc thi thơ đầu tiên, bài thơ Tiếng bom của Hải Kỳ đạt giải Nhì (không có giải Nhất). Hải Kỳ vừa dạy học vừa làm thơ. Các bạn trẻ sinh viên, người yêu thơ thường chép vào sổ tay và học thuộc lòng các bài thơ của Hải Kỳ. Thơ ông cũng đăng nhiều trên các báo và tạp chí.
Tập thơ đầu tay Ngọn gió đi tìm, xuất bản năm 1987, đã xác định chỗ đứng của Hải Kỳ trên thi đàn. Trong 33 bài của tập thơ này, có những bài tiêu biểu, cùng với thời gian, đóng đinh trong lòng bạn đọc khi nhắc đến Hải Kỳ, như: Hạt cát, Chuyện tình, Hai giây, Mẹ tôi…
Năm 1989, Hải Kỳ cho xuất bản tập thơ thứ 2, mang tên Đồng vọng. Đến năm 1997, tập thơ thứ ba của Hải Kỳ xuất hiện, mang tên Nằm đếm trời sao. Năm 1999, tập thơ Đối thoại lục bát của Hải Kỳ ra mắt bạn đọc, với 30 bài thơ lục bát.
Hải Kỳ là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1994.
Sau một thời gian lâm bệnh nặng, nhà thơ Hải Kỳ qua đời vào lúc 18 giờ 30 ngày 23 tháng 7 năm 2011 tại nhà riêng ở phường Bắc Lý, thị xã Đồng Hới, hưởng thọ 63 tuổi.
Tác phẩm đã xuất bản:
[…]
Tôi, lòng sâu biển lên
Ngọc ngời tay sung sướng
Em, trên bờ cát êm
Bảo là viên cuội trắng.
[…]
Người phu mộ già nua hiện thân trường cửu
Tóc bạc phơ đổ bóng huyệt ban chiều
Tay run rẩy đào sâu ruột đất
Chôn lặng thầm bất hạnh tình yêu
Như ánh sáng chôn vào bóng tối
Những vì sao vỡ chết tự trời cao
Trái tim giấu những điều không thể nói
Vào đất đen người phu mộ mới đào
[…]
[…]
Những hòn bi mài vẹt lề đường
Buổi chợ đông mẹ về nẻo ấy
Ùa ra những tiếng cười trong veo
Vệt lề đường sót lại dẫn ta theo
Nhận ra nền nhà quen thuộc
Mảnh sân với khoảng trời lô nhô mái ngói
Nhận ra không gian xô bồ hình khối
Nhận ra trên chất chồng hố bom
Con đường ta đi qua tháng năm chật lèn tiếng nổ
Góc tường vỡ tung
Phố đổ
Vẫn còn nguyên hồi ức không quên
Vẫn còn nguyên
Trời rất xanh và đất rất thiêng
Và con người
Còn nguyên
Hai bàn tay bụi khói
[…]
[…]
Ôi! cái hành tinh chật chội thủ đô to
Dày phấn sáp, mỏng áo quần đúng mốt
Bom đạn như non, của tiền như nước
Mỗi trẻ nhỏ chết nghèo
trong nháy mắt
hai giây!
[…]
Cuộc đời trăm mối tơ vây
Tuổi xuân mẹ đã lấp đầy mùa đông
Nhiều khi tôi thấy rỗng không
Cầm tay với những mơ mòng vẩn vơ
Có em viết tặng bài thơ
Lại như thấy mẹ đứng chờ xa xôi…
Bây giờ tôi đã là tôi
Mẹ thành nấm đất cuối đồi sim mua.
Em đi góc biển chân trời
Tôi về nhặt lại những lời bỏ quên
Mùa đông rụng lá ưu phiền
Sang xuân có bớt nỗi niềm nhớ mong
Biết là nhớ cũng bằng không
Tôi ra cửa biển ngồi trông cánh buồm
Tôi rơi vào cuối ngọn nồm
Em rơi vào cuối nỗi buồn của tôi
[…]
[…]
Tôi đi cuối đất cùng trời
Lòng riêng đã chết những lời thương yêu
Triệu năm sau, những sớm chiều
Cô đơn vẫn xót trăm điều trong tôi…
Ôi tình thương của Mẹ ơi
Và tình yêu của những người tôi yêu
[…]
Cỏ như chiếc áo bền dai
Phủ lên xanh rộng, xanh dài, xanh êm
Mỏng manh những lá cỏ mềm
Xuyên thời gian sợi cỏ bền thiết tha
Tháng năm cỏ ấy không nhòa
Cỏ xanh như cỏ chẳng pha sắc màu
[…]
[…]
Nếu mà tôi chẳng gặp em
Làm sao tôi biết chiều êm mặt hồ
Không gian lên núi, tôi chờ
Thời gian xuống nhẹ như tờ thư rơi
[…]
Trắng và Đen, đừng xếp lẫn vào nhau
Đặt cạnh nhau chúng dễ dàng nổi bật
Sáng và Tối sẽ nhập nhằng phân biệt
Lúc hoàng hôn sắp lặn ánh trời.
Chẳng dễ ai quên được mặt người
Giữa ranh giới vô hình Sống – Chết
Can đảm và Nhát hèn phút cuối cùng rõ hết
Khi bàn chân chạm đất chiến trường.
[…]