[…]
Vỡ đồi hoang mẹ trồng sắn trồng ngô
Con lớn trong nỗi nhọc nhằn của mẹ
Trong cánh tay xóm làng bồng bế
Trong tiếng hò tha thiết vọng trên nương.
Tuổi lên năm đi nhặt củi ven rừng
Con tập đánh vần bằng bảng tin thắng trận
Ăn đọt măng vầu, uống ngụm nước trong
Con chưa thấy những chân trời cao rộng.
Mùa thu hòa bình rời xa Việt Bắc
Bè về xuôi gió thổi nước sông reo
Rừng vẫy lá đưa ta đi lưu luyến
Bạn nhỏ trên đồi đứng mãi nhìn theo…
[…]
[…]
Các anh ơi, đừng trách chúng tôi
Các bà mẹ, tha thứ cho chúng tôi
Chúng tôi chẳng thể làm khác được
Quả đồi cháy như một phần quả đất
Bao đời người ta đã giết nhau
Với các anh tôi oán hận gì đâu
Nhưng còn có cách nào khác được
Cuộc chiến tranh này là khoản thuế đò ngang
Con người sang một bờ mới chín vàng
Con người được làm con người trở lại
Nhưng mãi mãi chẳng bao giờ sống dậy
Những tháng năm đã mất
Những nhịp cầu gẫy gục
Những toa tầu sụp đổ tan hoang
Heo may cỏ dại úa vàng
Ngàn lau rụng trắng
Những đứa trẻ buồn ướt lạnh
Đường dài mặt trận nối nhau đi…
[…]
Nỗi sỉ nhục buốt lòng
Khi thấy mẹ ta bảy mươi tuổi lưng còng
Phải làm việc mệt nhoài dưới nắng
Khi thấy lũ em ngày càng hư hỏng
Khi người mình yêu
Nói vào mặt mình những lời ti tiện
Khi bao điều tưởng thiêng liêng trong sạch
Bỗng trở nên ngu xuẩn đê hèn
Khinh mọi người và tự khinh mình
Như chính tay ta đã gây ra mọi việc
Và tất cả không cách nào cứu vãn
Nỗi sỉ nhục ngập tràn trái đất
Khi lẽ phải luôn thuộc về kẻ mạnh
Những nền văn minh chạy theo dục vọng
Những guồng máy xấu xa chà đạp con người
Đi suốt một ngày
Giữa rác rưởi và chết chóc
Luôn thấy bị ném bùn lên mặt
Nói làm sao được nữa những lời yêu
[…]
Nỗi tủi nhục tội lỗi nỗi tủi nhục kinh hoàng
Trên vệt máu bầm đen trên nụ cười thỏa mãn
[…]
[…]
“Quả chuông vàng rung ở cuối rừng sâu…”
Bài hát ấy bây giờ ai hát lại?
Khói nghi ngút suốt mùa hè bom dội
Một chùm hoa bên suối báo mùa thu
Một chùm hoa hái vội đặt trên mồ
Thằng bạn cũ nơi đỉnh đèo nằm lại
Đêm gọi tìm nhau trong đất tối
Mắt to vàng nóng bỏng giữa đài hoa.
Đã đi qua thời say đắm, mong chờ
Vẫn còn đó một màu hoa gay gắt
Cái màu hoa cô độc
Nở âm thầm trong giá buốt heo may.
[…]
[…]
ôi Sông Hồng, mẹ của ta ơi
người chứa chất trong lòng
bao điều bí mật
bao kho vàng cổ tích
bao tiếng rên nhọc nhằn
bao xoáy nước réo sôi trong ngực rộng của người
bao doi cát ngầm trong lòng người phiêu bạt
người quằn quại dưới mưa dầm nắng gắt
cho ban mai chim nhạn báo tin xuân
cho đơn sơ hạt gạo trắng ngần
cả nhành dâu bé xanh
người cũng cho nhựa ấm
[…]
[…]
tôi lang thang khắp đồng bãi sông Hồng
ngày vùi gươm dưới cát
đêm trăng lạnh sương lạnh
tôi mài trên đá tảng lưỡi gươm xanh
đợi dịp vào thành
lấy lại nhà lại nước
nhìn đoàn tàu giặc
như rắn đen đi hút máu dân mình
ngực tôi ngàn vết thương
mặt tôi ngàn vết nhục
tôi là người lính già tóc bạc
tôi là tám mươi năm uất ức
tôi là con của sông Hồng sôi sục
đêm đêm trên cát
mài gươm.
[…]
mẹ sinh em
ngực gầy thở dốc
áo rách đẫm máu
phản lạnh nhà xiêu không hớp cháo
những bàn tay đói
đỡ em ra đời
ngoài kia những người sống sót
những người bị cướp đoạt bị chà đạp tần cùng những người bị đuổi bắt
đứng lên giành hạt gạo để sống
giành đất nâu và khí trời
ngoài kia sông Hồng rên xiết gào kêu
quằn quại ánh sao xanh biếc
gió thổi bãi hoang xao xác
mẹ cắn môi sùi bọt đau rên
tiếng khóc em trong tiếng trống thình thình
vú mẹ cằn khô không giọt sữa
em sinh ra từ cơn đói xé lòng
suốt đời em mang
nỗi đói và nỗi khát
ánh lửa đầu tiên em thấy
là ánh đuốc những người nổi dậy
em sinh ra khi ngày hửng đêm tàn
lúc con chim đạp gẫy cửa lồng
nếu suốt đời em khát vọng trời xanh
nếu suốt đời em đòi hỏi trời xanh
sao anh lại ngạc nhiên và trách móc?
[…]
[…]
sáu mươi ngày quyết liệt
từng thềm gạch từng tấc đất
tiếng xung phong tiếng thét rung trời
địch từ Đồn Thuỷ kéo lên
từ Cửa Bắc xông ra
pháo đào Láng quân ta bắn xuống
Cầu Gỗ Hàng Đường Cửa Nam Hàng Bột
Ô Cầu Dền, nhà thương Vọng, Hàng dầu Sen
giặc máy bay xe tăng
ta súng trường chai cháy
giặc chiếm nhà ngoài, ta xông ra chiếm lại
giặc lên gác hai ta gỡ mái nhào vào
Định ở Bắc Bộ phủ
Thực ở Giảng Võ
và bao người đã ngã không tên
bác hàng rong chợ Đồng Xuân
vung đòn gánh đuổi thù quanh phản thịt
anh bán vé chết trong toa xe điện
bác đưa thư già tóc bạc
trên thềm nhà bưu điện hy sinh
túi thư chưa kịp gửi khoác bên mình
tiểu đội nữ cứu thương
ngã xuống miệng còn ca hát
những cô gái Ngọc Hà Lãng Bạc
những mẹ già Lai Xá Thụy Khuê…
[…]
[…]
Chúng ta ra đi chiến tranh mùa đông
Ta kịp biết gì đâu
Vừa hết trẻ con đã là người lính
Cô bạn gái cánh tay trần rám nắng
Ngực phập phồng thở mạnh đến lo âu
Đừng nói với ta những lời hào nhoáng về chiến tranh
Tuổi trẻ ta đã qua bạn bè ta đã chết
Ta đã vượt bao đèo cao chót vót
Bao điều nhà trường chẳng dạy cho ta
Nghĩ lại giễu cười những giấc mộng tuổi thơ
Giờ trong ta vui buồn đều nín lặng
Một thế hệ cứng đi như thỏi sắt
Nhưng xoáy ngầm vẫn cuộn ở lòng sông
[…]
[…]
Tôi mua hào thuốc lá
Ngồi hút mà buồn thiu
Cuộc đời chẳng ra làm sao
Có đáng cho mình đau đớn?
Em yêu hay không yêu
Quan trọng gì mà phải khổ ?
Thôi chẳng chờ mong nữa
Chẳng đua chen với cuộc đời này
Xin chối từ cái bàn tiệc đắng cay
Lòng tốt ai cần đến
Thơ không đâu dùng
Anh như thằng Bờm
Chẳng thiết trâu bò chẳng thiết lim
Chỉ nhận nắm xôi cười ngặt nghẽo.
[…]