Nhà thơ Ngô Kha sinh ngày 2 tháng 3 năm 1935 tại làng Thế Lại Thượng, Huế, trong một gia đình khoa bảng. Ông tốt nghiệp Thủ khoa khóa 1 Đại học Sư phạm Huế, cử nhân Luật khoa, từng dạy Văn và Công dân ở các trường Quốc Học, Hàm Nghi, Nguyễn Du, Hưng Đạo – Huế từ năm 1960 cho đến ngày mất tích (Ngày 30/ 1/ 1973, Ngô Kha bị chính quyền cũ bắt âm thầm và từ đó không còn ai gặp lại nữa).
Trên bục giảng, với tri thức, lòng nhiệt huyết và lý luận sắc bén, thầy giáo Ngô Kha là một người gây ảnh hưởng lớn cho nhiều thế hệ học sinh, sinh viên Huế. Trong phong trào đấu tranh đô thị, Ngô Kha cũng là một biểu tượng đầy bản lĩnh, ảnh hưởng nhiều đến suy nghĩ và thái độ của giới trí thức văn nghệ sĩ lúc bấy giờ.
Vào đầu thập niên 1970, nhà thơ Ngô Kha chủ trương nhóm trí thức đấu tranh Tự quyết (cùng với Trịnh Công Sơn, Trần Viết Ngạc, Lê Khắc Cầm, Thái Ngọc San, Chu Sơn). Ông cũng là người sáng lập và là Chủ tịch Mặt trận văn hóa dân tộc miền Trung do Thành ủy Huế chỉ đạo năm 1972. Đến ngày 30/1/1973, Ngô Kha bị nhà cầm quyền tại Thừa Thiên bắt và thủ tiêu. Ông được Nhà nước công nhận liệt sĩ vào cuối năm 1981.
Thơ Ngô Kha với những thi ảnh choáng ngợp vẫn còn lay động sâu sắc người đọc. Trong đó trường ca Ngụ ngôn của người đãng trí được xem như là một biểu tượng của dòng thơ siêu thực Huế mà đến nay chưa tác phẩm nào vượt qua được.
Tác phẩm của Ngô Kha đã xuất bản bao gồm: Hoa cô độc (thơ -1961), Ngụ ngôn của người đãng trí (trường ca – 1969), Trường ca Hòa bình (1969). Năm 1991, Hội VHNT Thừa Thiên Huế đã xuất bản tuyển tập Thơ Ngô Kha. Tháng 10, năm 2005, bạn bè và học trò của nhà thơ đã tổ chức xuất bản cuốn sách Ngô Kha – ngụ ngôn của một thế hệ, do một số thân hữu trí thức Huế sưu tầm và biên soạn. Hàng năm, vào 25 tháng 12 âm lịch, bạn bè và những người yêu thơ Ngô Kha vẫn hội tụ về ngôi nhà cũ của ông ở đường Bạch Đằng để tưởng niệm. Tại Huế đã có một con đường được đặt tên Ngô Kha từ năm 2005.
[…]
Hãy vẽ thật huy hoàng trên cái chết
người Ai Cập có Tự tháp
người Hy Lạp có Nhã điển
người Da Đen có thánh ca
Việt Nam có tuẫn tiết
chúng ta hẹn hò bất diệt
như dân tộc Việt Nam bao lần đứng lên
ca dao làm mạch sống
Cách mạng để thành công
đất mẹ xưa vốn gầy
người yêu ta từng khóc
bóng tối dẹp tan
ta ngồi trông mặt trời mọc
ngày mai ngoài đồng cỏ ca hát
mọi người đi hái hoa
chúng mình gọi tên nhau ngày hồi sinh
em mặt trời mọc
và anh Tự-Do.
[…]
Tôi hay nói chuyện về những dòng chữ ngụ ngôn
Những dòng chữ chảy từng hàng não sống
Trên chiếc máy in hùng hồn của thác nước
Những dòng chữ khai sinh
Vào ngày trẻ con hát đồng dao
Trang sách mở đầy hoa
Những đóa hoa nở ra trí thức
Những đóa hoa nở ra thi sĩ
Trang sách mở đầy cái kén
Những sợi tơ buộc giấc ngủ của người yêu
Bây giờ con trăng ngó trên đầu
Tôi bỏ một mình tôi ở lại
Nhà mọi người giờ nầy đã úp mái
Chỉ có bầy gà hoang đẻ trứng vàng trên tàng cau
[…]
[…]
Muốn viết lên bài thơ
Nhưng bút đời rét rỉ
Mực cạn dòng chảy hết mùa xuân
Tim khô gầy
Thoi thóp thanh tân
Đời giông tố
Đốt linh hồn cầu nguyện
Niềm than thở
Đập tan kỉ niệm
Vì đau thương khóa kín cô đơn
Tuổi mùa xuân mãi mãi tủi hờn
Bừng thức dậy đông sầu tím nhớ
Người rên xiết côn trùng nức nở
Chiều mồ côi khoác áo chùng tu
Nhớ nhung còn
Tuyết lũng âm u
Nỗi xót xa
Khúc tình mười tám
Người quỳ lạy
Lời van xin như bể thảm
Nước cuồng lan, thú dữ làm thinh
Triều dâng lên môi tím yên lành
Ngủ một giấc cuộc đời tan hy vọng
[…]
[…]
Rồi gió ra đi
Đừng ở lại làm gì
Thảo mộc trong vườn không muốn gió nhìn khi tàn tạ
Và một ngày vô định
Gió sẽ về miền hư vô xa lắm
Như thế thì chỉ có một lần
Tôi và gió gặp nhau vào giờ này
Buổi trưa bằng lòng cho chúng ta yên lành trò chuyện
Tôi đã nhìn thấy một thời khắc vô cùng linh diệu
Gió mang thi hài người yêu đi qua giấc ngủ cô đơn của loài hoa hổ ngươi
Bây giờ gió còn trẻ
Chúng mình nói chuyện về tình yêu
Có người bảo gió đa tình
Vì gió đã từng ở lại ban đêm trong những khu rừng
Kể tâm tình với những giòng sông
Gió đã từng hôn lên những mảnh trăng và những đóa hoa
Bây giờ tan vỡ
[…]
Hỡi gió
Gió xanh
Gió hồng
Gió tím
Gió rừng
Và gió đại dương
Ta đợi chờ gió đến
Niềm đau nầy đã một lần mòn mỏi
Gió có về linh thiêng
Như lòng ta hằng réo gọi
Như tuổi đời ta chảy giọt máu xanh
Gió ơi
Gió hiền lành
Gió thương cuộc đời của người con gái nhỏ
Gió hót
Gió reo
Gió đọc bài thơ
Gió hôn lên vết thương
Gió săn sóc
Cho những lần đau giấc ngủ
Gió thánh thần
Gió đọc kinh cầu cho tuổi trẻ
Gió viết tình yêu ta
Như một lần vết chim
Gió khắc lên bia đời ta
Như một lần chối bỏ
Hỡi gió
Gió yêu
Cùng gió nhớ
Bao giờ gió đến hôn ta
Ước mong lần gió trở lại
Ta chưa làm một hạt bụi thời gian
Gió
Gió hồn nhiên
Gió thiên đàng
Đường bay của loài chim đêm đã mỏi
Hải điểu cũng sầu như bãi bọt xanh
[…]
Người con trai ấy ngủ
Buổi chiều đem lại cành dương
Và đóa hoa thơm
Nhớ đừng quên nụ hôn mười lăm trên đôi mắt
Người con trai ấy chẳng bao giờ gặp em
Nhưng anh sẽ không thấy nó nhìn hoang liêu khi tỉnh dậy
Trời còn mưa nên nó còn đau khổ
Mùa hạ nước đầy hơn tháng chạp
Nó trốn chạy khúc nhạc buồn gợi nhớ tên em
Nên trở về đây
Ôm tượng đá lạnh lùng tưởng linh hồn con gái
[…]
Nếu được gần em
Chỉ cầm một âm giai
Thì chúng ta đâu còn đơn lẻ
Anh vẫn thương đứa con trai lạc loài
Nếu một ngày mai
Nó say lên
Tay cầm vừng trăng ném xuống công viên
Anh chỉ thấy đời dài bằng cô độc.
[…]
Bài diễn văn cuốn theo lớp lá khô
Người say rượu uống nhựa thông nằm chết tình cờ
Đêm sửa soạn bài ngụ ngôn của người đãng trí
Lá từ giã cành cây làm lễ đọc kinh
Người con gái lặng yên xem chúc thư
Bó hoa tôi mang đến dòng sông bây giờ đã héo.
Mùa đổ lá thu mơ trời tháng tám
Nhớ nhau thì về chẳng quản đường đi
Ngày xưa đất nước phân kỳ
Em theo tiếng gọi quên thì gấm hoa
Tin em trao về hồng như nụ chín
Mai có hoà bình khác thể yêu đương
Đường dù ngái đi rừng chen lớp lớp
Nhớ nhau thì về cho kịp trời thu
[…]