Vì sao
[…]
Mười năm rồi như hòn đảo cô đơn
Nằm nghe gió hờn tung sóng bạc
Bỗng một hôm hàng dừa lên tiếng hát
Một chiếc thuyền buồm ghé đảo thần tiên
Đảo với thuyền từ buổi ấy nên duyên
[…]
Trang thơ Tô Kiều Ngân
Nhà thơ, nhà văn, nghệ sĩ thổi sáo Tô Kiều Ngân tên thật là Lê Mộng Ngân, sinh năm 1926 tại Huế.
Theo học tiểu học tại Huế, ông đã sớm tỏ ra có chất nghệ sĩ, thường trốn học, đi chơi đó đây với cây sáo trúc không mấy khi rời tay.
Năm 1946 ông tham gia kháng chiến chống Pháp, phục vụ ban kịch của Vệ quốc đoàn khu IV từ Huế ra Thanh Hoá. Được một thời gian, ông xin tình nguyện chiến đấu tại mặt trận đèo Hải Vân, sau đó bị Pháp bắt năm 1948. Ba tháng sau ông được thả. Từ đó, Tô Kiều Ngân bắt đầu hoạt động văn nghệ. Tác phẩm đầu tiên của ông là kịch thơ Ngã ba đường do ban kịch Sông Ô trình diễn trên sân khấu Huế.
Năm 1950 ông gia nhập quân đội Quốc gia Việt Nam. Ba năm sau ông đưa gia đình vào miền Nam. Tại đây ông lần lượt viết cho các báo Đời Mới, Người Sống Mới, đồng thời cũng cộng tác với một vài tờ báo xuất bản tại Hà Nội như Hồ Gươm, Giác Ngộ…
Năm 1955 ông cùng Đinh Hùng, Thanh Nam, Hồ Điệp, Hoàng Oanh… thành lập ban thi văn Tao Đàn trên đài phát thanh Sài Gòn. Sau đó ông lại cùng Thanh Nam chủ trương tuần báo Thẩm Mỹ, rồi cộng tác với Sáng Tạo, Văn Nghệ Tiền Phong, Tiểu Thuyết Tuần San, Văn Nghệ Chiến Sĩ…
Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, Tô Kiều Ngân bị bắt đi cải tạo tại Sơn La một thời gian dài.
Những năm cuối đời ông vẫn viết truyện ngắn, viết sách biên khảo, cộng tác với một số tạp chí trong nước.
Ông mất ngày 20 tháng 10 năm 2012 tại nhà riêng ở quận Bình Thạnh, Sài Gòn.
Thơ Tô Kiều Ngân ít xuất bản mà chỉ được truyền miệng trong giới bạn bè. Một số bài hát nổi tiếng phổ thơ của ông là bài Những con đường trắng do Trầm Tử Thiêng phổ nhạc viết về sự kiện Huế Mậu Thân 1968, Em sắp về chưa, Vào mộng cùng em do Châu Kỳ phổ nhạc, Tiếng chuông Linh Mụ do Hoàng Nguyên phổ nhạc. Ngoài bút danh Tô Kiều Ngân, khi viết lời cho ca khúc, ông còn dùng bút hiệu khác là Y Châu.
Tác phẩm đã xuất bản:
-
-
Về kỷ niệm
Vẫn biết chừ yêu nhau
Mai rồi không yêu nữa
Tình hôm nay đang nồng
Mai đã tàn hương lửaNhững bàn tay rời nhau
Mắt thôi nhìn một hướng
Bản tình ca buổi đầu
Nay chỉ còn dư hưởngTình yêu như nắng chiều
Thoáng hiện rồi thoáng tắt
Đời vẫn qua hững hờ
Người gặp người cúi mặtEm đã hết yêu anh
Không còn chờ bên cửa
Không nhìn mưa một mình
Tim mềm thôi nức nở[…]
-
Giọng Huế
[…]
Nếu lại được em ru bằng giọng Huế
Được vỗ về như Mạ hát ngày xưa
Câu hát Huế chứa chan lời dịu ngọt
Chết cũng đành không nuối tiếc chi mô -
Nhớ Huế
[…]
Giàn mướp vàng con ong bay hút mật
Trưa thiu thiu chày giã gạo buồn tênh
Giọng hò ru em rười rượi cất lên
Em đã ngủ sao chị còn ru mãi
“À…a… ời…
Hai tay cầm bốn tao nôi
Tao thẳng, tao dùi, tao nhớ, tao thương”
Có phải trưa nay chị nhớ người thương
Nên mượn cớ ru em để ru lòng mình thương nhớ
Có phải ngàn năm thương thương, nhớ nhớ
Khiến tiếng đàn bầu thêm xé ruột bào gan
Tiếng Nam Ai rung tận đáy tâm hồn
Tiếng sáo Huế dài thêm thổn thức
Và tiếng em ngâm lơi lơi, dìu dặt
Chở buồn về vây phủ kín hồn anh[…]